Tăng sắc tố sau viêm
Tăng sắc tố sau viêm là gì?
Tăng sắc tố sau viêm hay dân gian còn gọi là thâm, là một rối loạn sắc tố xảy ra sau các bệnh da. Nguyên nhân do phản ứng viêm làm tăng sinh tổng hợp melanin quá mức, từ đó để lại nền da sậm màu, thường gặp sau khi bị mụn trứng cá, chấn thương, hay các bệnh lý viêm da,…
Cơ chế tăng sắc tố sau viêm
Khi da bị tổn thương sẽ kích thích sản sinh và oxy hóa acid arachidonic. Quá trình này sẽ dẫn đến sản xuất các chất gây viêm như prostaglandins, cytokines, leukotrienes, chemokines, hoặc các hóa chất trung gian gây viêm khác.
Các chất trung gian gây viêm sẽ kích thích tế bào hắc tố melanocyte dẫn đến tăng khả năng sản sinh sắc tố melanin dưới da, làm cho vùng da viêm trở nên sẫm màu sau khi lành.
Nếu tình trạng viêm nặng, tăng sắc tố sau viêm có thể tấn công tầng trung bì. Khi đó, sẽ có 2 cơ chế. Cơ chế thứ nhất là lớp tế bào đáy ở thượng bì bị vỡ do quá trình viêm dẫn đến phóng thích sắc tố melanin vào lớp nhú trung bì, sau đó, đại thực bào ở nhú trung bì sẽ thực bào và giải phóng melanin. Cơ chế thứ 2 là đại thực bào có thể vào lớp thượng bì để thực bào melanosome ở đó, và quay lại lớp trung bì. Sắc tố melanin có thề tồn tại trong đại thực bào ở lớp trung bì trong nhiều năm.
Nguyên nhân gây tăng sắc tố sau viêm
- Nội sinh: mụn trứng cá, viêm da cơ địa, viêm da tiếp xúc, nhiễm trùng da, vảy nến, lichen phẳng,…
- Ngoại sinh: chấn thương, bỏng, nhiễm độc ánh sáng, peeling, lăn kim, laser (xâm lấm hoặc không xâm lấn),sử dụng một số loại thuốc kháng sinh nhóm Cyclin, thuốc kháng ung thư Bleomyxin, doxorubicin và busulfan….
Yếu tố gây nguy cơ tăng sắc tố sau viêm
- Ánh nắng: Tác dụng của ánh nắng mặt trời sẽ kích thích tế bào melanocyte, và tăng sản xuất melanin. Vì thế, cần thoa kem chống nắng, và tránh nắng kỹ lưỡng.
- Da tối màu: Nhiều nghiên cứu cho thấy các bệnh nhân da tối màu có lượng sắc tố melanin nhiều hơn so với những người có da sáng màu, nên sễ xuất hiện tình trạng tăng sắc tố sau viêm. Làn da của người Châu Á thuộc loại da tối màu, nên tăng sắc tố sau viêm phổ biến hơn, và thường tình trạng sẽ nghiêm trọng hơn so với người da trắng.
- Tình trạng viêm da: dai dẳng, tái phát, có thể làm tổn thương hàng rào thượng bì & trung bì, hay vùng da tổn thương liên tục bị ẩm ướt, cọ xát, tróc mài sớm sẽ làm cũng làm tăng nguy cơ tăng sắc tố sau viêm và tình trạng tăng sắc tố có thể kéo dài và nghiêm trọng hơn.
Biểu hiện của tăng sắc tố sau viêm
Dát tăng sắc tố xuất hiện tại nơi chấn thương hay viêm trước đó, phân làm 2 loại chính:
- Tăng sắc tố sau viêm nông (thượng bì):
- Dát màu nâu, nâu đen hay đen
- Có thể tự hết vài tháng đến vài năm mà không cần điều trị
- Nhìn rõ dưới ánh sáng đèn Wood
- Tăng sắc tố sau viêm sâu (bì):
- Dát màu xám xanh
- Có thể tồn tại hoặc tự hết sau một thời gian dài
- Không nhìn rõ dưới ánh sáng đèn Wood
Các phương pháp điều trị tăng sắc tố sau viêm
Hầu hết tăng sắc tố sau viêm có thể tự khỏi mà không cần điều trị, thường không để lại sẹo, nhưng gây mất thẩm mỹ, và mất một khoảng thời gian khá dài để phục hồi. Sắc tố da mờ đi sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Tăng sắc tố sau viêm ở người trẻ có tiên lượng tốt hơn người già.
Một số phương pháp điều trị tăng sắc tố sau viêm:
- Điều trị tăng sắc tố da:
- Tránh nắng kỹ, không để vùng da tổn thương tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mắt trời (đội nón rộng vành, đeo khẩu trang, quần áo dài tay,…..khi ra ngoài nắng), bôi kem chống nắng để bảo vệ da.
- Sử dụng thuốc bôi để hạn chế các sắc tố da hình thành, làm sáng da, mờ thâm sạm. Một số loại thuốc: tretinoin, hydroquinone, niacinamide, acid kojic, retinoids, corticosteroid,….Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng những chất này vì có thể chống chỉ định đối với một số đối tượng nhất định. Ngoài ra, có thể sử dụng một số thành phần lành tính khác: vitamin C, arbutin, N-acetyl glucosamine,…
- Sử dụng các thủ thuật thẩm mỹ xâm lấn hoặc không xâm lấn: peeling (lột da bằng hóa chất), lăn kim, ánh sáng trị liệu, điều trị bằng laser,….Các liệu pháp này có thể tác động sâu đến lớp trung bì, có khả năng loại bỏ các sắc tố sâu bên dưới da mà không làm ảnh hưởng đến bề mặt da, ngoài ra, còn giúp tăng sinh collagen, và tái tạo da. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả điều trị tốt nhất, cần chọn lựa những cơ sở y tế, thẩm mỹ có uy tín.
- Điều trị các bệnh lý da:
Cần điều trị các bệnh lý da để tăng hiệu quả, và rút ngắn thời gian điều trị.
- Các bệnh lý về da như mụn trứng cá, viêm da cơ địa, vảy nến, viêm da tiếp xúc,….cần được điều trị sớm để giảm tình trạng viêm.
- Không để da ẩm ướt, không kéo căng da, gỡ mài ở vùng da bị tổn thương.
- Hạn chế sử dụng các loại thuốc làm tăng sắc tố da.
- Có thể sử dụng một số loại kem dưỡng ẩm, nhưng phải lựa chọn các sản phẩm có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, và phù hợp với từng loại da. Hạn chế các loại mỹ phẩm có chứa kim loại nặng, hay hàm lượng corticoid cao, khiến da bị tổn thương nghiêm trọng, và khó phục hồi.
Trên đây là một số nguyên nhân, biểu hiện, và phương pháp điều trị tăng sắc tố sau viêm. Tuy nhiên, bạn cần thăm khám bác sĩ để có phác đồ điều trị phù hợp với tình trạng da.
📞 Hãy gọi trực tiếp vào Hotline: 0902.63.57.86 để được thăm khám và tư vấn miễn phí.
